Burnout in het privéleven en de stille kunst van nabijheid met dierbaren

Alsof er glas tussen jullie staat

Er zijn avonden waarop je aan tafel zit met mensen die je lief zijn en toch voelt alsof er glas tussen jullie in staat. Er wordt gepraat. Er wordt gelachen. Je hoort je naam en je glimlacht automatisch. Iemand stelt de vraag hoe het met je gaat. Er komt een kort antwoord. Je schuift je stoel iets naar achter en zoekt even de keuken op om te ademen. Terug aan tafel volg je het ritme, maar van binnen is het stroef. Later thuis bekruipt je het gevoel dat je erbij was en toch niet. De liefde is er. De energie is dun en snel op. Deze ervaring is herkenbaar voor veel mensen in een periode van burnout. Niet uit onwil. Eerder omdat alles in het lijf vraagt om zachtheid en minder prikkels.

De vanzelfsprekendheid van samenzijn brokkelt af

Contact dat ooit licht en moeiteloos was, kan ineens zwaar voelen. Een uitnodiging lijkt een berg. Een belletje is een hele klim. Niet omdat de ander je onverschillig laat. Juist omdat het je raakt en je ergens mee wilt doen, maar merkt dat de rek eruit is. Geluiden vloeien samen tot één ruis. Meerdere gesprekken tegelijk zijn als golven die elkaar blijven volgen. Een simpele opmerking kan groter aanvoelen dan bedoeld. De wereld blijft dicht bij de huid en laat weinig ruimte over. Dan komt er vaak schaamte of schuldgevoel. Je weet hoe belangrijk de ander is. Tegelijk trekt iets in jou zich terug om het vol te houden.

De dubbele beweging van willen en niet kunnen

Binnenin botsen twee krachten. Er is het verlangen om te verbinden. Om te blijven wie je was in je gezin of vriendengroep. En er is de behoefte om de dag klein te houden. Om vroeg naar huis te gaan. Of om een afspraak af te zeggen zonder uitleg. Die botsing vraagt veel. Je zegt ja terwijl je lijf al nee fluistert. Of je zegt nee en baalt daar later van. In beide gevallen schuurt het. Voor de ander kan het voelen als afstand. Voor jou als overleven. Het is alsof je op de rem drukt terwijl je ook gas geeft. Er komt een geur van verkramping in het gesprek. De lichtheid zakt weg.

Hoe spanning het gesprek binnensluipt

In die verkramping ontstaan misverstanden. Je antwoordt kort. De ander leest er iets in. Iets in jou wordt sneller geraakt. Je hoort de toon scherper dan hij bedoeld is. Het zwijgen wordt zwaarder dan je van plan was. Dan gaan er verhalen lopen in beide hoofden. Hij wil niet. Zij heeft geen zin. Terwijl het onder de oppervlakte vaak veel eenvoudiger is. Er is genegenheid. Er is weinig draagkracht. Het niet benoemen maakt het complex en pijnlijk. Het maakt dat je thuiskomt met een knoop in je maag. Niet door de mensen. Door de spanning die je met je meedraagt.

Wat het lijf allang weet

Een lichaam dat lang op toeren heeft gedraaid, wil vertragen. Het zoekt een kleiner ritme. Minder fel licht. Minder kruisingen tegelijk. Het lijkt op de zee die terugtrekt voor een zachte golf. Als je dat signaal negeert, wordt contact een strijd. Als je luistert, ontstaat er iets anders. Je merkt welke momenten net te groot zijn. Je merkt ook wat nog wel past. Een kort bezoek. Een rustige middag. Een gesprek met één iemand in plaats van een volle tafel. Luisteren naar het lijf is niet zweverig of groot. Het is praktisch. Het geeft richting aan wat nu wel kan.

Een andere blik op nabijheid

Misschien gaat het er niet om dat je weer kunt meedraaien zoals vroeger. Misschien gaat het om contact dat klopt met vandaag. Nabijheid hoeft niet uit lange avonden of drukke gesprekken te bestaan. Het kan zitten in kleine, eerlijke zinnen. Ik hoor je en ik ben snel moe. Ik vind het fijn dat je er bent en ik ben wat stiller. Het kan zitten in het afspreken van duidelijke grenzen zonder zwaarte. We zien elkaar een uurtje. Als het te veel is, stoppen we. Zo hoeft niemand te gissen. Je doet niet alsof. De ander hoeft niet te trekken. De druk zakt. Vaak wordt de band juist voelbaarder. Niet omdat er veel gebeurt. Omdat wat gebeurt echt is.

De kant die je liever wegstopt wil meedoen

Veel mensen dragen een stevige buitenkant. Vrolijk. Behulpzaam. Altijd beschikbaar. Die buitenkant heeft je ver gebracht. In een periode van burnout gaat hij knellen. Er leeft ook een stille kant in jou. Een moe deel dat minder wil en meer voelt. Die kant houd je misschien liever buiten beeld. Toch wordt het samenzijn lichter als die kant er mag zijn. Geen grote bekentenissen. Gewoon kleine signalen dat je niet alles hoeft te dragen. Een pauze aan de tuintafel. Een halfuur later aansluiten. Zeggen dat je vandaag vooral wilt luisteren. Als die binnenkant niet langer onder de grond hoeft te leven, ontspant het geheel. Je hoeft niet te kiezen tussen sterk en afgehaakt. Je mag verschijnen zoals je nu bent.

Eerlijkheid als vorm van zorg

Eerlijk aangeven wat haalbaar is voelt soms als teleurstellen. In de praktijk werkt het vaak als zorg. Voor jezelf. En voor de ander. Het voorkomt dat je toch meegaat en daarna dagen moet herstellen. Het voorkomt ook dat de ander je moet raden. Als je vooraf zacht afstemt, komt er ruimte. Je partner weet dat een korte wandeling beter past dan een avond bezoek. Je vrienden weten dat je misschien eerder vertrekt. Je ouders weten dat het fijn is om even te zitten zonder veel vragen. Zo wordt contact geen test die je moet halen. Het wordt een veld waarin je samen kunt landen.

Klein contact kan groter voelen dan je denkt

Er zijn vormen van samenzijn die weinig vragen en veel geven. Even naast elkaar koffie drinken zonder agenda. Samen eten koken en tussendoor niks belangrijks bespreken. Een kort bericht dat echt is. Ik denk aan je. Ik kies vandaag voor rust. We spreken later. Zulke momenten voeden het vertrouwen. Ze laten voelen dat je niet alleen bent, ook als je minder praat. Ze laten ook zien dat liefde geen prestatie vraagt. Ze vraagt aanwezigheid. Zo klein als nodig is. Zo echt als mogelijk is. In dat kleine kan warmte groeien. Niet via grote gebaren. Via een rustige blik. Via een hand die even blijft liggen.

Een vraag om bij stil te staan

Wat gebeurt er in jou als je één dierbare laat weten wat vandaag echt haalbaar is voor jou, en hoe zou jullie contact eruitzien als die eerlijkheid de maat mag zijn?

We mogen traag gaan en elkaar niet kwijt raken. Op een tempo dat klopt met nu.